ភ្នំពេញ៖ការសិក្សាវាយតម្លៃបឋមមួយបានបង្ហាញថា៖ ត្រីគល់រាំង ត្រីត្រសក់ក្រហម ត្រីខ្លា ត្រីក្របី ត្រីត្រចៀកដំរី និងបបែលយក្សទឹកសាប សុទ្ធសឹងជាត្រីដែលស្ថិតក្នុងចំណោមត្រីចំនួន ៣៥ប្រភេទកំពុងត្រូវបានគេដាក់លក់នៅតាមទីផ្សារត្រីក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងត្រូវបានគេនាំចេញទៅលក់នៅប្រទេសជិតខាងមួយចំនួនទៀតផង។
ត្រីគល់រាំងនិងត្រីត្រសក់ក្រហមត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទជិតផុតពូជជាសកលនិងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ចំណែកឯត្រីខ្លាត្រីក្របីត្រីត្រចៀកដំរីសុទ្ធសឹងជាប្រភេទកំពុងរងគ្រោះថ្នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្នុងឱកាសទិវាមច្ឆជាតិលើកទី២០នៅថ្ងៃទី១ខែកក្កដាឆ្នាំ២០២០រដ្ឋបាលជលផលនិងអង្គការមូលនិធិសត្វព្រៃពិភពលោក(WWF)សូមអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងអស់មេត្តាចាត់វិធានការជាបន្ទាន់លើការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់និងតឹងរឹងបំផុតចំពោះរាល់ការនេសាទនិងការជួញដូរប្រភេទត្រីជិតផុតពូជដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់តាមបណ្តោយដងទន្លេមេគង្គ។
ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនិងជួញដូរត្រីជិតផុតពូជប្រភេទនេះមិនត្រឹមតែជាទង្វើខុសច្បាប់ប៉ុណ្ណោះទេសកម្មភាពនេះកំពុងបង្កហានិភ័យខ្ពស់គួរឱ្យព្រួយបារម្ភដល់ធនធានជលផលកម្ពុជាពិសេសប្រភេទត្រីមេពូជសំខាន់ៗនិងសត្វផ្សោតទន្លេដែលជាបេតិកភណ្ឌមានជិវិតរបស់ជាតិយើងផងដែរ។រដ្ឋបាលជលផល អាជ្ញាធរដែនដីអង្គការWWFនិងដៃគូរអភិវឌ្ឍដទៃទៀតបាននឹងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ការពារនិងថែរក្សាមិនឱ្យធនធានដ៏កម្រនេះបាត់បង់។
មិនតែប៉ុណ្ណោះរដ្ឋបាលជលផលនិងអង្គការWWFក៏បានដាក់ចេញនូវអនុសាសន៍មួយចំនួនផងដែរដើម្បីពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់ជលផលចំពោះការនេសាទនិងជួញដូរត្រីខុសច្បាប់បន្ទាប់ពីស្ថាប័នទាំងពីរនេះបានបញ្ចប់ការសិក្សាវាយតម្លៃបឋមស្តីអំពីការនេសាទនិងការជួញដូរត្រីខុសច្បាប់នៅក្នុងតំបន់តាមបណ្តោយដងទន្លេមេគង្គកាលពីដើមឆ្នាំ២០២០ នេះ។
លោកអេងជាសានប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលបន្ទុកជាប្រធានរដ្ឋបាលជលផលមានប្រសាសន៍ថា៖“អ្នកនេសាទត្រីអ្នកទិញត្រីនិងឈ្មួញកណ្តាលមិនសូវយល់ដឹងអំពីច្បាប់ស្តីពីជលផលនិងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិនានាពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការពារនិងការគ្រប់គ្រងធនធានជលផលទេជាពិសេសប្រភេទជលផលកំពុងទទួលរងការគំរាមកំហែង ដែលយើងត្រូវរួមគ្នាអភិរក្សកុំឱ្យបាត់បង់។
ខ្ញុំសូមស្នើយ៉ាងទទូចដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ឱ្យបង្កើនការអប់រំនិងផ្សព្វផ្សាយបន្ថែមទៀតជូនដល់ប្រជានេសាទ និងសហគមន៍មូលដ្ឋានដែលរស់នៅតាមបណ្តោយដងទន្លេមេគង្គ អំពីច្បាប់ស្តីពីជលផល និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិផ្សេងទៀតជាធរមាន ក៏ដូចជាបំផុសស្មារតីរបស់ប្រជាជនឱ្យចូលរួមការពារ និងថែរក្សាធនធានជលផលកម្ពុជាកុំឱ្យបាត់បង់ហើយបន្តលើកទឹកចិត្តប្រជាជនឱ្យចាប់យកជម្រើសមុខរបរផ្សេងទៀតបន្ថែមពីលើការនេសាទ”។
របាយការណ៍ស្តីពីការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ដោយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តក្រចេះនិងស្ទឹងត្រែង មន្ត្រីឆ្មាំទន្លេនិងអង្គការWWFបានបង្ហាញថាមានការកើនឡើងនូវសកម្មភាពនេសាទនៅក្នុងដែនអភិរក្សដែលជាតំបន់ច្បាប់ហាមឃាត់មិនឱ្យមានការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍នេសាទដូចជា៖ សំណាញ់មងបណ្តែត មងកាំង សន្ទួចរនង ឧបករណ៍ឆក់និងថ្នាំបំពុល។
ផ្អែកតាមរបាយការណ៍ដដែលនេះចំនួនមងនេសាទដែលក្រុមការងារដកហូតបានពីការបង្ក្រាបបទល្មើសជលផលក្នុងចន្លោះខែធ្នូឆ្នាំ២០១៩ដល់ខែឧសភាឆ្នាំ២០២០បានកើនឡើងចំនួន៣៨ភាគរយដែលប្រវែងមងដកហូតបានសរុបមានចំនួន៣៩.១៦២ម៉ែត្របើប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នានៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨និង២០១៩ដែលមងដកហូតបានមានប្រវែងសរុបតែ២៨.៤៣៥ម៉ែត្រ។
ដូចគ្នានេះដែរការប្រើប្រាស់សន្ទួចរនងមានការកើនឡើងចំនួន៤៦ ភាគរយ ដែលប្រវែងសន្ទួចរនងដកហូតបានចន្លោះខែធ្នូឆ្នាំ២០១៩ ដល់ខែឧសភាឆ្នាំ២០២០សរុបមានចំនួន៣៧.០៤០ម៉ែត្របើប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នានៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨និង២០១៩ មានប្រវែងតែ ២៥.៤៣៧ ម៉ែត្រ។
លោកសេងទៀកនាយកអង្គការWWFមានប្រសាសន៍ថា៖“ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់មេត្តាបង្កើនការរឹតបន្តឹងលើការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់បំផុតនិងបង្កើនយន្តការត្រួតពិនិត្យជាប្រចាំនៅតាមបណ្តាទីផ្សារនិងដេប៉ូទិញ-លក់ត្រីព្រមទាំងដាក់ពិន័យឱ្យបានធ្ងន់ធ្ងរបំផុតដល់ជនល្មើសទាំងឡាយណាដែលធ្វើសកម្មភាពនេសាទនៅក្នុងតំបន់ហាមឃាត់ និងធ្វើពាណិជ្ចកម្មប្រភេទត្រីជិតផុតពូជនិងត្រីមេពូជក្នុងប្រទេសកម្ពុជា”។
អនុសាសន៍សំខាន់ៗដែលត្រូវបានដាក់ចេញដើម្បីអភិរក្សប្រភេទត្រីកំពុងរងគ្រោះថ្នាក់ជិតផុតពូជរួមមាន៖១/បង្កើនការអប់រំនិងផ្សព្វផ្សាយជូនដល់អ្នកប្រកបរបរលក់ត្រីនិងឈ្មួញកណ្តាលដើម្បីបញ្ជ្រៀបការយល់ដឹងអំពីច្បាប់ស្តីពីជលផល និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។
២/បន្តតាមដានសកម្មភាពនេសាទខុសច្បាប់ដែលប្រើឧបករណ៍ឆក់និងកំណត់ឲ្យបានច្បាស់នូវខ្សែសង្វាក់ជួញដូរត្រីខុសច្បាប់។ ៣/រឹតបន្តឹងការអនុវត្តច្បាប់ដោយមានការចូលរួមរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីបញ្ឈប់ការប្រមូលផលត្រីនិងផ្លូវដឹកជញ្ជូនត្រីដែលបានមកពីសកម្មភាពនេសាទខុសច្បាប់នៅតាមដងទន្លេ ក៏ដូចជាដើម្បីបញ្ឈប់ការលក់ត្រីដែលជាប្រភេទកំពុងរងគ្រោះថ្នាក់នៅតាមទីផ្សារ។
៤/ក្រុមការងារល្បាតចល័តដែលមានសមាសភាពដឹកនាំដោយប្រធាននិងអនុប្រធានក្រុមឆ្មាំទន្លេត្រូវចាត់វិធានការចាំបាច់នានាចំពោះការជួញដូរត្រីខុសច្បាប់ រាប់បញ្ចូលទាំងប្រភេទត្រីកំពុងរងគ្រោះថ្នាក់។
លោក សេង ទៀក មានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា៖ “អង្គការ WWFត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការគាំទ្រ និងសហការជាមួយរដ្ឋបាលជលផលខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលមន្ទីរកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់និងនេសាទក្នុងខេត្តក្រចេះនិងស្ទឹងត្រែងព្រមទាំងអាជ្ញាធរខេត្តនិងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ដើម្បីអនុវត្តអនុសាសន៍និងវិធានការបន្ទាន់នានា ក្នុងគោលដៅបង្កើនការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់”៕សុផល