ភ្នំពេញ៖ បក្សីដែលមាន ដោយកម្រ និងមានមាឌធំ លើសអស់បក្សី ក្នុងអម្បូររបស់ខ្លួននេះ មានឈ្មោះ ជាភាសាខ្មែរថា”ត្រយងយក្ស”ឬ “សត្វឪលើក”អ្នកស្រុកខ្លះហៅថា”ត្រយងធំ ឬក្ងយក្ស”វាមានឈ្មោះ ជាភាសាអង់គ្លេសថា”Giant-Ibis”ស្ថិតក្នុងអម្បូរIbisនិងមានឈ្មោះ វិទ្យាសាស្ត្រថា”Thaumat-Ibis gigantea”។
បក្សីត្រយងយក្ស”Giant-Ibis”គឺជាពូជសត្វត្រយង ដ៏មានមាឌធំជាងគេទាំងអស់នៅក្នុងអម្បូរត្រយងគ្រប់ប្រភេទ នៅលើសកលលោក ហើយវាក៏ជាសត្វ មានដោយកម្របំផុត នៅលើភពផែនដីដែរ។នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ វាមានវត្តមាន រស់នៅ តែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តែប៉ុណ្ណោះ ។
ថ្វីបើមានការអះអាង ពីក្រុមអ្នកជំនាញខ្លះ ផ្នែកបក្សីថា វាមានវត្តមានខ្លះ (តិចតួចបំផុត) នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសឡាវ ក៏ដោយ ក៏រហូតមកទល់ ពេលនេះ នៅតែគ្មាន ការបញ្ជាក់លម្អិត និងពុំដែលមានគេថតរូប ពួកវា បានទាល់តែសោះ រហូតមកដល់ ពេលនេះ (ឆ្នាំ២០១៩) ។
បើយោងតាមកំណត់ត្រា របស់អង្គការអភិវឌ្ឍសត្វព្រៃ លើពិភពលោក ( IUCN ) បានចាត់ទុក សត្វត្រយងយក្ស ឬ ត្រយងធំ ថាជាប្រភេទសត្វបក្សី មានដោយកម្រ ហើយក៏កំពុងតែ ទទួលរងគ្រោះថ្នាក់ ឈានទៅជិតផុតពូជ នៅលើពិភពលោក ។ អង្គការនេះ ថែមទាំងបាន ចុះឈ្មោះបក្សីនេះ ទៅក្នុងបញ្ជីក្រហម IUCN Red List critically endangered species ដូចគ្នាទៅនឹង សត្វគោព្រៃ ផងដែរ ។
បក្សី”ត្រយងយក្ស”ត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចជ្រើសរើសយក ធ្វើជាបក្សីតំណាង ឱ្យប្រទេសកម្ពុជា ហើយវាក៏ត្រូវបានការពារ ដោយប្រកាសលេខ ៣៥៩ កសក ប្រ.ក. ចុះថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៤ របស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ នៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អាណត្តិទី១ (ឆ្នាំ១៩៩៣-១៩៩៨) ។
ភិនភាគរបស់បក្សីត្រយងយក្ស ជាបក្សីផ្លាងណាស់ (ផ្អើលណាស់) វាមានសម្បុរប្រផេះ (ឬប្រផេះ ពណ៌ប្រាក់ក្រម៉ៅ នៅលើខ្លួន),និងផ្នែកខាងក្រោមខ្លួន មានសម្បុរប្រផេះស្រាល និងមានជើង ពណ៌ក្រហមព្រលែត ។ វាមានប្រវែងដងខ្លួន ប្រមាណពី ១ ទៅ ១,២០ ម៉ែត្រ,មានកម្ពស់ប្រមាណជា ០,៧០-០,៩០ ម៉ែត្រ និងនៅពេលធំពេញវ័យ មានទម្ងន់ពី ៤ ទៅ ៦ គ.ក ជាមធ្យម ។
ជាធម្មតា សត្វឈ្មោល មានមាឌធំជាងសត្វញីបន្តិច និងមានសម្បុរ ក៏ក្រម៉ៅជាង ផងដែរ ។ចាប់តាំងពី ពាក់កណ្ដាល ក ឡើងទៅដល់ក្បាល គឺមានរោមតូច ខ្លីៗ ដុះយ៉ាងក្រាស់ ជាប់នៅនឹងស្បែក ក សឹងតែមើលពុំដឹងថា មានរោមផង ( ដោយមើលទៅ ហាក់ដូចជាស្បែក ) ។
ចំពុះរបស់វាធំវែង (ប្រហែលប្រវែង ០,១៥ ទៅ ០,២០ ម៉ែត្រ) មានរាងកោងខុបបន្តិច នៅផ្នែកខាងចុង ហើយមានសភាពរឹងមាំ ស្រួចឯចុង ។ នៅពេលរកចំណី វាតែងតែយកចំពុះ ដ៏វែងរឹងមាំនោះ ចាក់ចុះ ចូលទៅក្នុងដីភក់ ឬតាមចន្លោះក្រហែងដី ស្ងួតហួតហែង ដើម្បីរកចំណី ជាពពួកកូនកង្កែប ក្ដាម ខ្យង ជាដើម ៕វិសាល
